Wetenschappelijke onderzoeken naar 'Anders Slapen'
- Onderzoek University Medical Center Groningen (UMCG)
- Onderzoek in samenwerking met gezondNU onder supervisie van Drs. Toine de Graaf
Beide onderzoeken worden hieronder beschreven, gevolgd door een bespreking van de resultaten.
1. Onderzoek University Medical Center Groningen (UMCG)
Onderzoeker: Liesbeth de Vlugt
Betreft: Masterthese Klinische Psychologie, RijksuniversiteitGroningen
Begeleiders: Dr. G. Dijkstra, Prof Dr. R. Sanderman
Inleiding
In 2014 is een studie afgerond naar de effecten van ‘Anders slapen’. Het betrof een pilotter voorbereiding van een volgend, grootschaliger onderzoek. Het primaire doel was om vast te stellen of de opzet van het onderzoek werkbaar is, de juiste informatie wordt verkregen en welke procedures er het beste gevolgd kunnen worden. Daarnaast is onderzocht wat het effect van ‘anders slapen’ is op spanningshoofdpijn-, nek- en rugklachten, ligcomfort, slaapkwaliteit, de kwaliteit van leven (KWL) en op participatie in de samenleving.
Anders slapen
Met anders slapen wordt in de onderzoek bedoeld het slapen met behulp van een lichaamskussen (Mikoala Bodykussen) en een goed op hoogte afgesteld ergonomisch hoofdkussen (Hi4Pillow). Men ligt met deze kussens daadwerkelijk anders in bed.
Slapen in zijligging met Body Pillow en Hi4 Pillow
Methode
Via de Nederlandse Vereniging van Hoofdpijnvereniging (NVvHP) werden deelnemers die last hadden van spanningshoofdpijn geselecteerd. In totaal deden 23 deelnemers mee. De looptijd van het onderzoek was 14 weken. Voor aanvang van het onderzoek en voorts om de 4 weken werden vragenlijsten afgenomen.
Resultaten
A) Effect op klachten
Bij de analyse van de data is gebruik gemaakt van Cohen’s d: een maat voor Effect Size. De belangrijkste uitkomsten:
- Zowel het aantal dagen dat men last had van hoofdpijn en de mate van hoofdpijn nam af (klein effect)
- Zowel het aantal dagen dat menlast had van nekstijfheid en nekpijn, als de mate waarin dat het geval was, nam af (klein, bijna middelgroot, effect)
- Zowel het aantal dagen dat men last had van rugstijfheid en rugpijn, als de mate waarin dat het geval was, nam af (groot effect)
- Qua ligcomfort en slaapkwaliteit konden geen verschillen worden aangetoond
- De mate waarin men gehinderd wordt door hoofdpijn nam af. Dit effect is middelgroot.
- De kwaliteit van leven nam toe,maar in beperkte mate.
B) Procedures
- De schriftelijke vragenlijsten voldeden goed;
- De afname van telefonische vragenlijsten bleek problemen op te leveren omdat proefpersonen lang niet altijd goed te bereiken waren;
- De procedure per mail voldeed prima en er is geen meerwaarde aangetoond van het persoonlijk bezoeken van de proefpersonen;
- Het persoonlijk bezoeken van de proefpersonen bleek regelmatig te leiden tot organisatorische en praktische problemen;
- Bij problemen bleken de proefpersonen niet of pas laat contact op te nemen met de onderzoeker, waardoor deze problemen later dan nodig werden verholpen. Dit is de resultaten vermoedelijk niet ten goede is gekomen.
Uit het bovenstaande zijn de nodige verbeterpunten geformuleerd en dit heeft geleid tot aanbevelingen voor het later uit te voeren grootschaliger onderzoek. Daarbij is aanbevolen om de inclusie- en exclusiecriteria te heroverwegen en aan te passen.
Discussie
Het aantal proefpersonen was beperkt. Daardoor was het niet mogelijk uitgebreide statistische analyses uit te voeren. Vandaar dat gekozen is voor Cohen’s Effect Size analyse. De uitkomsten daarvan worden weliswaar betrouwbaar geacht, maar is minder dan na uitgebreide statistische toetsing. Voor het vervolgonderzoek is het zeer wenselijk om het aantal proefpersonen fors uit te breiden waardoor de statistische mogelijkheden toenemen en daarmee ook de betrouwbaarheid van de uitkomsten. Tevens zouden effecten die nu niet zichtbaar konden worden gemaakt, dan wel kunnen worden aangetoond.
Conclusies
Ondanks de beschreven tekortkomingen en het beperkt aantal proefpersonen konden er effecten door 'anders slapen' worden aangetoond. Voor hoofdpijnklachten en in sterkere mate voor nek- en rugklachten. Er is geen meerwaarde aangetoond voor het persoonlijk bezoeken van de proefpersonen en vanwege organisatorische problemen wordt aanbevolen om de vragenlijsten via mail of internet af te nemen. Bij voldoende proefpersonen en de aanwezigheid van een controlegroep, is dan uitgebreide statistische analyse mogelijk waarna betrouwbare uitspraken kunnen worden gedaan naar de effecten van 'anders slapen'.
Lees ook: Artikel Rug - UMCG Onderzoek
Onderzoek 2. Onderzoek in samenwerking met gezondNU onder supervisie van Drs. Toine de Graaf
Uit test met hoofdkussen en lichaamskussen blijkt: minder klachten, méér slaapcomfort
Door het gezondheidsblad gezondNU is een test gedaan met hulp van hun lezers. Onderzocht is of 'anders slapen' invloed heeft op klachten en slaapcomfort. 89 proefpersonen deden mee en zij sliepen 30 dagen volgens de de adviezen en met het Hi4 hoofdkussen en Mikoala Body lichaamskussen van Ligwijzer.
Uit de test bleek onder meer:
- Door het gebruik van een Mikoala lichaamskussen verbeterde de slaaphouding aanzienlijk
- Een goede instelling van de hoogte van het Hi4 hoofdkussen heeft veel invloed op het het voorkómen van klachten
- Zowel hoofdpijn, nekpijn als rugpijn namen spectaculair af
- De slaapkwaliteit nam flink toe en ook de mate van uitgerust wakker worden
Wilt u zelf de Ligwijzer kussens testen, kijk dan onderaan deze pagina voor een speciale aanbieding.
De belangrijkste bevindingen uit de test op een rij (klik hier voor het uitgewerkte onderzoek verslag):
1. Het ligcomfort en de slaapkwaliteit nam toe bij 60% van de deelnemers.
2. Men was ’s ochtends meer uitgerust en ’s nachts minder vaak wakker.
3. Het aantal dagen met hoofdpijn en ook de intensiteit van de hoofdpijn nam af met ruim 45%.
4. Het aantal dagen en de mate van nekpijn nam af met 71% en de intensiteit van de nekpijn met 55%.
5. Het aantal dagen met rugpijn nam af met 39% en de mate van rugpijn met 41%.
6. De stijfheid in de nek en in de rug verminderde eveneens:
7. Mensen slapen minder vaak op de buik en in de ¾ houding en meer op de zij.
8. De algemene ervaring met het Hi4 kussen en het Mikoala kussen was beter dan met het eigen kussen.
Voor meer informatie over de GezondNu test:
- Artikel gezondNU maart 2012:
"Met kussens minder nek- en hoofdpijn" door Toine de Graaf (pdf)
- Artikel gezondNU augustus 2011:
"Hoofdpijn? Verkeerde slaaphouding" door Toine de Graaf (pdf)
Klik hier voor het uitgewerkte onderzoeksverslag van de hoofdkussen en lichaamskussen test.
